ASEAN Cup là gì? ASEAN Cup hay còn gọi là Giải vô địch bóng đá Đông Nam Á là giải bóng đá danh giá nhất khu vực, nơi quy tụ những đội bóng mạnh nhất Đông Nam Á tranh tài. Được tổ chức hai năm một lần, ASEAN Cup không chỉ là sân chơi thể thao mà còn là nguồn tự hào và biểu tượng đoàn kết trong khu vực. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về ASEAN Cup, từ lịch sử, các đội bóng tham gia, cho đến những ấn tượng khó quên trong lòng người hâm mộ.
Mục Lục Bài Viết
ASEAN Cup là gì?
ASEAN Cup, viết tắt của “Giải vô địch bóng đá Liên đoàn bóng đá Đông Nam Á”, là giải vô địch bóng đá Đông Nam Á do Liên đoàn bóng đá Đông Nam Á (AFF) tổ chức. Giải đấu được thành lập nhằm tạo sân chơi cạnh tranh cho các đội tuyển quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. ASEAN Cup, ban đầu được gọi là Tiger Cup (từ năm 1996 đến năm 2004) và AFF Cup (2004-2024), sau đó được đổi tên thành ASEAN Cup hiện tại và đã trở thành sự kiện thể thao quan trọng, thu hút sự chú ý của hàng triệu người hâm mộ bóng đá trong khu vực.
Giải đấu được tổ chức hai năm một lần và quy tụ những đội bóng mạnh nhất Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore và các quốc gia khác. Trong những năm qua, ASEAN Cup không chỉ là nơi các đội thể hiện kỹ năng và chiến thuật của mình mà còn là cơ hội để người hâm mộ thể hiện tình yêu và lòng tự hào dân tộc. Đây cũng là giải đấu đã chứng kiến nhiều khoảnh khắc đáng nhớ, những cuộc đối đầu quyết liệt và sự phát triển đáng kinh ngạc của bóng đá Đông Nam Á.
Lịch sử ra đời và phát triển của ASEAN Cup
Tên gọi Tiger Cup (1996-2004)
Năm 1996, giải đấu lần đầu tiên được tổ chức tại Singapore với tên gọi Tiger Cup (tên nhà tài trợ), với sự tham gia của 10 đội tuyển quốc gia trong khu vực. Thái Lan đã trở thành nhà vô địch đầu tiên khi đánh bại Malaysia 1-0 trong trận chung kết.
Năm 1998, Tiger Cup lần thứ hai diễn ra tại Việt Nam, đội tuyển Việt Nam đã xuất sắc vào chung kết nhưng để thua Singapore với tỷ số 0-1. Năm 2000, nước chủ nhà Thái Lan đã lên ngôi vô địch khi đánh bại Indonesia với tỷ số 4-1. Năm 2002, Thái Lan đã bảo vệ thành công chức vô địch khi tiếp tục đánh bại Indonesia trong loạt sút luân lưu, qua đó giành chức vô địch lần thứ 3 trong 4 lần tham dự.
Năm 2004 là năm Tiger Cup cuối cùng, Singapore giành chức vô địch lần thứ hai trong lịch sử . Giải đấu sau đó được đổi tên thành ASEAN Cup bắt đầu từ năm 2007.
Cúp AFF (2007-2024)
Năm 2004, Tiger Beer rút khỏi tài trợ cho giải đấu nên giải đấu chỉ được đặt tên đơn giản là AFF Cup, do thiếu nhà tài trợ và giải đấu bị hoãn lại 1 năm đến năm 2007, năm đó Singapore bảo vệ thành công chức vô địch của mình với chiến thắng chung cuộc 3-2 trước Thái Lan sau 2 trận đấu. Năm 2008, hãng xe hơi Nhật Bản Suzuki đã mua bản quyền đặt tên cho giải đấu là AFF Suzuki Cup, cùng năm đó Việt Nam lần đầu tiên vô địch giải đấu sau chiến thắng 3-2 trước Thái Lan sau 2 trận đấu. Năm 2010, đến lượt Malaysia tận hưởng niềm vui chiến thắng đầu tiên của mình tại giải đấu khi họ đánh bại Indonesia 4-2 sau 2 trận đấu.
Nguồn tin từ Bong99 cho biết: Năm 2012, Singapore giành chức vô địch lần thứ 4 sau khi đánh bại Thái Lan và trở thành quốc gia có nhiều chức vô địch Đông Nam Á nhất (sau này bị Thái Lan vượt qua). Năm 2014, Thái Lan trở lại mạnh mẽ với chức vô địch lần thứ 4, sau khi đánh bại Malaysia trong trận chung kết với tổng tỷ số 4-3. Năm 2016 , Thái Lan tiếp tục khẳng định sức mạnh của mình khi bảo vệ thành công chức vô địch, vô địch AFF Cup lần thứ 2 liên tiếp và nâng tổng số danh hiệu lên 5, một kỷ lục của giải đấu.
Năm 2018 , Việt Nam một lần nữa vươn lên đỉnh cao khi giành chức vô địch AFF Cup sau 10 năm chờ đợi, đánh bại Malaysia với tổng tỷ số 3-2 ở hai trận chung kết. Dưới sự dẫn dắt của huấn luyện viên Park Hang-seo, đội tuyển Việt Nam đã thi đấu thuyết phục và trở thành niềm tự hào lớn của bóng đá Việt Nam. Năm 2021 , giải đấu bị hoãn do đại dịch COVID-19, Thái Lan lại giành chức vô địch lần thứ 6 trong lịch sử, đánh bại Indonesia ở trận chung kết với tổng tỷ số 6-2 và đây là giải đấu cuối cùng được gọi là AFF Suzuki Cup.
Vào ngày 23 tháng 5 năm 2022, AFF đã công bố một thỏa thuận tài trợ danh hiệu mới với Mitsubishi Electric của Nhật Bản và giải đấu được đổi tên thành AFF Mitsubishi Electric Cup bắt đầu từ năm 2022. Cùng năm đó, Thái Lan tiếp tục duy trì vị trí dẫn đầu của mình với chức vô địch thứ bảy khi đánh bại Việt Nam với tỷ số 3-2 sau 2 trận sân nhà và sân khách.
Cúp ASEAN (hiện tại)
Vào ngày 29 tháng 2 năm 2024, quyết định đổi tên giải vô địch Đông Nam Á đã được phê duyệt, đánh dấu lần thứ ba giải đấu được đổi tên. Từ năm 2024 trở đi, tên gọi AFF Cup sẽ không còn xuất hiện nữa mà thay vào đó là ASEAN Cup. AFF Cup đã được đổi tên thành “ASEAN Cup” để nhấn mạnh sự thống nhất và bản sắc của khu vực Đông Nam Á. Việc đổi tên đã được Liên đoàn bóng đá ASEAN (AFF) công bố cùng với nhà tài trợ chính Mitsubishi Electric. Tên và logo mới được thiết kế để phản ánh tốt hơn tinh thần cộng đồng của các nước ASEAN, đoàn kết 12 hiệp hội thành viên dưới một biểu tượng chung của niềm tự hào khu vực. Logo mới cũng sử dụng các biểu tượng đại diện cho văn hóa ASEAN, chẳng hạn như họa tiết hình chữ thập của các cánh đồng lúa và được tô màu theo cờ của nhiều nước ASEAN.
Thể thức thi đấu Cúp ASEAN
Thể thức của ASEAN Cup đã có nhiều thay đổi qua từng năm để phù hợp với sự phát triển của giải đấu và tạo nên những trận đấu hấp dẫn cho người hâm mộ. Trước vòng bảng, một số đội xếp hạng thấp trong khu vực sẽ tham gia vòng loại để giành quyền vào vòng bảng. Tuy nhiên, không phải giải ASEAN Cup nào cũng có vòng loại, tùy thuộc vào số lượng đội đăng ký tham dự. Thông thường, Timor Leste và Brunei sẽ là 2 đội tranh tài cho tấm vé thứ 10 vào giải đấu.
Vòng bảng
Thông thường, ASEAN Cup có 10 đội tuyển quốc gia tham dự, chia thành 2 bảng, mỗi bảng có 5 đội. Các đội thi đấu vòng tròn trong phạm vi một bảng, nghĩa là mỗi đội sẽ phải đối đầu với 4 đối thủ còn lại, thường là 2 quốc gia thống trị mỗi bảng.
ASEAN Cup 2018, thể thức thi đấu có sự thay đổi đáng kể khi mỗi đội sẽ thi đấu 2 trận trên sân nhà và 2 trận sân khách, tạo điều kiện cho người hâm mộ các nước có thể cổ vũ trực tiếp tại sân nhà.
Tiêu chí xếp hạng:
Các đội được xếp hạng trong bảng dựa trên các tiêu chí sau:
- Điểm.
- Hiệu số bàn thắng bại.
- Số bàn thắng được ghi.
- Trận đấu trực tiếp giữa các đội có cùng số điểm.
Nếu vẫn hòa, các tiêu chí khác như đá luân lưu (trong trường hợp chỉ có 2 đội tham gia và gặp nhau ở trận đấu cuối cùng) hoặc bốc thăm sẽ được áp dụng. Hai đội đứng đầu mỗi bảng sẽ vào vòng bán kết.
Vòng Bán kết
Vòng bán kết là trận đấu loại trực tiếp hai lượt (mỗi đội một trận sân nhà và một trận sân khách): Đội có tổng điểm cao hơn sau hai lượt sẽ vào chung kết. Nếu tổng điểm hòa, luật bàn thắng sân khách sẽ được áp dụng. Nếu vẫn hòa, hiệp phụ sẽ được chơi và sau đó là loạt sút luân lưu nếu cần thiết.
Trận tranh giải ba:
Hai đội thua ở vòng bán kết sẽ chơi một trận tranh giải ba. Trước năm 2007, giải đấu luôn có các trận tranh giải ba, nhưng kể từ năm đó, các trận tranh giải ba đã bị hủy và cả hai đội đều chia sẻ vị trí thứ ba.
Vòng Chung kết
Trận chung kết được chơi qua hai lượt, tương tự như trận bán kết. Đội có tổng điểm cao hơn sau hai lượt sẽ lên ngôi vô địch. Nếu tổng điểm hòa, bàn thắng trên sân khách, hiệp phụ và loạt sút luân lưu sẽ được sử dụng để xác định đội chiến thắng.
Tần suất tổ chức
ASEAN Cup được tổ chức hai năm một lần. Kể từ khi thành lập vào năm 1996, giải đấu đã duy trì tần suất này, ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt:
- 1996-2020: ASEAN Cup diễn ra hai năm một lần. Giải đấu được tổ chức vào các năm chẵn (ví dụ: 1996, 1998, 2000, 2002, v.v.).
- 2020 (ASEAN Cup 2020): Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, ASEAN Cup 2020 đã bị hoãn lại và tổ chức vào cuối năm 2021, nhưng vẫn được gọi là ASEAN Cup 2020.
- Từ năm 2022 trở đi: Sau ASEAN Cup 2020, giải đấu sẽ quay trở lại chu kỳ hai năm một lần, được tổ chức vào những năm chẵn (ví dụ: ASEAN Cup 2022).
Tần suất này giúp giải đấu duy trì sức hấp dẫn và thu hút sự quan tâm liên tục của người hâm mộ bóng đá khu vực Đông Nam Á, đồng thời tạo cơ hội cho các đội tuyển quốc gia chuẩn bị và phát triển đội hình một cách có hệ thống giữa các giải đấu.
Thành tích của các đội qua các kỳ ASEAN Cup
Tính đến thời điểm hiện tại, Thái Lan vẫn là quốc gia có nhiều chức vô địch Đông Nam Á nhất với 7 lần vô địch, tiếp theo là Singapore với 4 lần, Việt Nam 2 lần và Malaysia 1 lần là những đội tuyển đã giành chức vô địch.
| Năm | Nước chủ nhà của vòng bảng | Đội vô địch | Á quân | Vị trí thứ 3 |
| 1996 | Singapore | Thái Lan | Mã Lai | Việt Nam |
| 1998 | Việt Nam | Singapore | Việt Nam | Indonesia |
| 2000 | Thái Lan | Thái Lan | Indonesia | Mã Lai |
| 2002 | Indonesia và Singapore | Thái Lan | Indonesia | Việt Nam |
| 2004 | Malaysia và Việt Nam | Singapore | Indonesia | Mã Lai |
| 2007 | Singapore và Thái Lan | Singapore | Thái Lan | Malaysia và Việt Nam |
| 2008 | Indonesia và Thái Lan | Việt Nam | Thái Lan | Indonesia và Singapore |
| 2010 | Indonesia và Việt Nam | Mã Lai | Indonesia | Philippines và Việt Nam |
| 2012 | Malaysia và Thái Lan | Singapore | Thái Lan | Philippines và Malaysia |
| 2014 | Singapore và Việt Nam | Thái Lan | Mã Lai | Philippines và Việt Nam |
| 2016 | Philippines và Myanmar | Thái Lan | Indonesia | Myanmar và Việt Nam |
| 2018 | Không có chủ nhà | Việt Nam | Mã Lai | Philippines và Thái Lan |
| 2021 | Singapore | Thái Lan | Indonesia | Singapore và Việt Nam |
| 2022 | Không có chủ nhà | Thái Lan | Việt Nam | Indonesia |
Thành tích của đội tuyển Việt Nam tại ASEAN Cup
Năm 1998, Đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam lần đầu tiên vào chung kết Cúp bóng đá Đông Nam Á (lúc đó gọi là Tiger Cup) và giành vị trí á quân sau khi để thua Singapore 0-1 ở trận chung kết. Đây là bước ngoặt đầu tiên, đánh dấu sự vươn lên của bóng đá Việt Nam trong khu vực.
Năm 2008, Việt Nam lần đầu tiên trong lịch sử vô địch Cúp bóng đá Đông Nam Á. Dưới sự dẫn dắt của huấn luyện viên Henrique Calisto, đội tuyển Việt Nam đã đánh bại Thái Lan với tổng tỷ số 3-2 sau hai trận chung kết. Chiến thắng này đã tạo nên cơn sốt bóng đá tại Việt Nam và khẳng định sức mạnh của đội tuyển tại đấu trường khu vực.
Năm 2018, sau 10 năm chờ đợi, đội tuyển Việt Nam dưới sự dẫn dắt của HLV Park Hang-seo đã lần thứ 2 vô địch ASEAN Cup. Việt Nam đã đánh bại Malaysia với tổng tỷ số 3-2 sau 2 lượt trận chung kết. Thành tích này không chỉ khẳng định sự trở lại mạnh mẽ của bóng đá Việt Nam mà còn đặt nền móng cho những thành công lớn sau này ở đấu trường châu lục.
Năm 2022, đội tuyển Việt Nam tiếp tục vào chung kết dưới thời HLV Park Hang Seo nhưng để thua Thái Lan. Sau đó, HLV người Hàn Quốc cũng rời đội, để lại sự tiếc nuối cho người hâm mộ.
ASEAN Cup là gì? ASEAN Cup (AFF Cup) không phải là giải đấu chính thức của FIFA, nhưng các trận đấu trong giải đấu vẫn được tính điểm xếp hạng FIFA. Mặc dù không nằm trong hệ thống giải đấu của FIFA, ASEAN Cup vẫn được công nhận và các trận đấu trong giải đấu góp phần vào bảng xếp hạng FIFA của các đội tuyển quốc gia. Tuy nhiên, điểm từ các trận đấu này thường không nhiều, vì các đối thủ trong khu vực Đông Nam Á có thứ hạng trung bình thấp hơn các khu vực khác.
